Śledź nas na:



Elementy historyczne w Panu Tadeuszu

Utwór  nawiązuje do wydarzeń z przeszłości Polski i Litwy, obecne są w nim postacie historyczne, np. generał Dąbrowski, Kniaziewicz, Napoleon, pojawia się wspomnienie Tadeusza Kościuszki (na jego cześć bohater - tytułowy Pan Tadeusz nosi to samo imię). Epizody z historii Polski zaakcentowane są przede wszystkim w koncercie Jankiela, ale  o przeszłości naszego narodu, rozmawia również szlachta, poruszając kwestie polityczne  i społeczne.

Jankiel, skocznymi dźwiękami poloneza, nawiązuje do Konstytucji 3 Maja z 1791 roku, głoszącej braterstwo wszystkich stanów oraz zasady demokracji (monarchia konstytucyjna). Następnie pobrzmiewają fałszywe tony. Radosny nastrój słuchaczy pryska, Klucznik rozpoznaje dźwięki,

„(...) zakrył ręką lica  
I krzyknął: "Znam! znam głos ten! to jest  
TARGOWICA!"

Konfederacja targowicka (1792) była spiskiem magnackim zawiązanym przeciwko reformom Sejmu Czteroletniego (1788 - 1792) i Konstytucji 3 Maja. Przeciwnicy zmian żądali przywrócenia dawnego ustroju państwa, z podziałem warstw społecznych. Po zawiązaniu sprzysiężenia Rosja podjęła interwencję zbrojną.

Potem „Słychać tysiące coraz głośniejszych hałasów,  
Takt marszu, wojna, atak, szturm, słychać wystrzały"
,

kobiety zadrżały na myśl o rzezi Pragi, kiedy to Rosjanie dokonali masakry ludności cywilnej - w ciągu kilku godzin życie straciło kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Miało to miejsce  
w trakcie insurekcji kościuszkowskiej (1794), w czasie obrony Warszawy.

„I już w takt postępują zgodzonymi dźwięki,  
Tworząc nutę żałosną tej sławnej piosenki:  
O żołnierzu tułaczu, który borem, lasem  
Idzie, z biedy i z głodu przymierając czasem"

Starzy żołnierze - patrioci powrócili pamięcią do czasów, kiedy wędrowali u boku Napoleona, znosząc wszystkie niedogodności losu, byle tylko służyć krajowi. Pamiętali, jak na obczyźnie formowali legiony polskie (1797 - powstanie Legionów Polski we Włoszech pod dowództwem Jana Henryka Dąbrowskiego), z którymi wiązali nadzieje niepodległościowe. Po chwili zabrzmiał Mazurek Dąbrowskiego, na cześć wielkiego wodza. Wzruszony Jankiel padł u stóp generała:

"Jenerale, rzekł, Ciebie długo Litwa nasza  
Czekała - długo, jak my Żydzi Mesyjasza,  
Ciebie prorokowali dawno między ludem  
Śpiewaki, Ciebie niebo obwieściło cudem,  
Żyj i wojuj, o, Ty nasz!..."



Zobacz także